Als je dan onderdelen gaat maken kan dat in principe op twee manieren. Eerste manier is door ieder onderdeel apart te maken: juiste vorm uit de plaat zagen, en glasvezel en hulpmaterialen uitknippen. Deze lagen in de juiste volgorde in een vacuümzak leggen en voorzien van epoxy. Een voordeel van deze manier is dat je iets minder epoxy gebruikt, maar daar staat weer tegenover dat je meer vacuümzakken moet maken waardoor het verbruik daar weer wat hoger ligt. Een belangrijker nadeel is dat de doorlooptijd snel oploopt omdat ieder onderdeel ongeveer 24 uur moet uitharden voordat de volgende sessie kan starten.
 |
| Perforeren van de Lycell platen |
Het proces gaat ongeveer als volgt.
- Plaatmateriaal uit voorraad halen en perforeren. Mijn lamineer tafel heb ik zodanig gebouwd dat het eigenlijk een grote doos is, waarvan het deksel (7.32 x 1.22 m) met een paar takels open gezet kan worden. In de doos bewaar ik mijn voorraad Lycell schuimplaten. Ik neem steeds 3 platen van 216 x 97 cm om daarvan één 'sheet' te maken die ik ineens lamineer. Ik heb dan mallen klaar van de onderdelen die ik uit deze sheet wil halen. Belangrijk: neem per sheet onderdelen die hetzelfde basislaminaat nodig hebben. Zo heb ik de eerste twee sheets gelamineerd met 400 gsm glas aan beide zijden. De drie gepakte platen leg ik klaar op de tafel, en worden voorzien van gaatjes. Deze gaatjes zorgen er o.a. voor dat tijdens de vacuüm injectie niet veel verschil in impregneer snelheid ontstaat tussen onderste en bovenste laminaat. Op de lamineertafel heb ik 2 cm dikke piepschuim platen geplakt waardoor het gemakkelijk is om met het afgebeelde gereedschapje gaatjes in de plaat te prikken. Deze piepschuim platen dienen nog een ander doel waar ik zo meteen op terug kom.
- Vacuümzak uitknippen. Hiervoor gebruik ik dampremmende folie PE van 0.15 mm. Dit is een behoorlijk dikke folie die daardoor vrijwel nooit lek is. Wordt veel in de bouw gebruikt. De rol die ik heb is anderhalve meter breed, maar de folie is opgevouwen zodat de totale breedte 6 meter is. Ik knip er steeds ongeveer 7 meter af, en knip die vervolgens in de lengte doormidden zodat ik twee stroken van 3 x 7 meter heb. Per sheet gebruik ik één zo'n strook om de vacuümzak van te maken.
- Lamineertafel prepareren. Ik begin met
het stofzuigen van de lamineertafel, maar neem de rest van de schuur ook even mee. Vervolgens plaats ik op de tafel de piepschuim isolatieplaten. Deze zijn 100 x 60 cm, ik leg er 7 in de lengte achter elkaar en plak ze aan de tafel vast. De andere zeven idem, zodat ik twee lange stroken van 7 meter heb. Tussen de stroken houd ik een anderhalve centimeter vrij, zodat ik daar straks ruimte heb voor de spiraalslang die de epoxy moet aanvoeren. Overigens haal ik het piepschuim tussen lamineersessies meestal niet weg.
Houdt ruimte tussen het piepschuim voor
de spiraalslang - Laminaat prepareren. Eerst de plastic folie plaatsen, zo vlak mogelijk, maar wel zo dat de gleuf tussen de piepschuim platen overvloedig ruimte biedt aan de spiraalslang, die vervolgens geplaatst wordt. Door enkele lijmklemmen op het piepschuim langs de rand van de tafel kan ik de slang mooi tussen de platen fixeren. Ook langs de lange kant van de tafel moet genoeg folie overblijven, ik neem ongeveer 20 cm. Nu de onderste folie en spiraalslang geplaatst zijn komt de peel-ply. Dit is een licht polyester weefsel dat niet goed hecht aan epoxy. Het vormt na lamineren een soort beschermlaag waardoor de panelen mooi schoon blijven tot verdere verwerking. Tegen die tijd trek je de peel-ply van je onderdeel af, waardoor er een mooi schoon laminaat tevoorschijn komt, met een prachtig profiel waar verdere glaslagen uitstekend op hechten.
De rol peel-ply is toevallig 100 cm breed, net iets breder dan de Lycell schuimplaten. Hier hoef ik dus niets van de breedte af te knippen en volstaat het uitrollen en afknippen van 650 cm. Deze en de volgende lagen materiaal leg ik precies in het midden zodat aan beide zijden van de aanvoerslang evenveel materiaal ligt. De laag peel-ply plak ik hier en daar vast aan de folie, zodat ze niet verschuift als ik er straks glasweefsel overheen trek.
Vervolgens komt de eerste laag glas, bijvoorbeeld 400 gsm biaxiaal weefsel. Mijn rol is 130 cm breed, dus moet ik er over de hele lengte 30 cm af knippen. Tijdens het knippen de schaar iets naar achteren trekken zodat er een soort snijdende beweging ontstaat. Als je dit niet doet kan de schaar haperen: het weefsel loopt dan tussen de bladen door zonder dat het geknipt wordt. Ook de glaslaag op 650 cm afknippen, blijf zo dicht mogelijk bij de maten van de schuimplaat.
Dan komt eindelijk de schuimlaag. Als het glas precies vlak en goed ligt leg ik de drie platen er precies overheen. Met hot-glue plak ik ze met de korte kanten aan elkaar.
Basislayout voor vacuüminjectie. De slangen aan de
zijkant zuigen de lucht weg, de slang midden bovenop
en onderop (niet in foto) zorgen voor de aanvoer van epoxy.
Vervolgens in omgekeerde volgorde: op het schuim de glasvezel, daarop weer peel-ply, die ik ook weer hier en daar met tape vastplak aan de onderste folie laag.
Aan weerszijden van de schuimplaat, tussen de overstekende glaslagen, leg ik ook spiraalslangen, deze zijn voor de afvoer van lucht tijdens het vacuüm zuigen en eventueel overtollige epoxy. Tenslotte leg ik een spiraalslang precies in het midden op de bovenste laag peel-ply. Door hier en daar een stukje tape zorg ik ervoor dat de slang mooi recht loopt. - Vacuümzak dichtmaken. Begin met het door middel van een vacuümslangetje verbinden van de spiraalslangen
aan de zijkanten. In het midden van deze slang een t-stukje plaatsen, zodat vandaar een slang naar het vacuümreservoir en de pomp gelegd kan worden. Vervolgens de bovenste en onderste spiraalslangtjes een beetje in elkaar draaien, en aan het einde daarvan een vacuüm slangetje dat gebruikt wordt voor de aanvoer van de epoxy.
Slangetjes aan zijkanten met elkaar verbinden
en via t-stuk naar vacuümreservoir en pomp.
Het groene deel is volgelopen met epoxy, het
lichte deel moet nog.
Plak nu langs de beide korte kanten van de plaat een strook Terostat tape. Dit is een soort kauwgom-achtige rubber strip met flinke plakkracht, de zwarte strook in de foto. Zorg ervoor dat er geen kreukels of vouwen in de folie zit, omdat daar vaak lekken ontstaan. Let ook op dat je de tape goed rond de drie buisjes die de zak verlaten aanbrengt, en tape tot voorbij de plek waarbij je de folie dubbel gaat vouwen. Als beide korte kanten zijn voorzien van tape kan de lange kant gedaan worden. Laat overigens in eerste instantie de beschermlaag op de tape zitten zodat je de folie er overheen kan vouwen zonder dat direct alles aan elkaar plakt.
Vouw de zak dubbel, let er op dat er
geen vouwen en kreukels in zitten. Belangrijk: er moet in de bovenste folie genoeg speling zijn om deze losjes over de spiraalslang te kunnen draperen. Als de folie te strak zit blijft er een grote ruimte over die zich vult met epoxy. Op deze plaats is de peel-ply moeilijk te verwijderen, bovendien is het jammer van het verlies.
Moeilijk te verwijderen epoxy richel als de vacuümzak
te strak over de plaat ligt.
Als de zak goed ligt kan de beschermlaag van de tape gehaald worden. Begin bij de vouw van de zak en werk naar de lange kant toe. Probeer de bovenkant van de folie zo weinig mogelijk op te tillen terwijl je de beschermlaag van de tape trekt. Te veel optillen leidt tot vouwen in de folie. Tenslotte kan de lange kant dichtgeplakt worden. - Vacuümzak testen. Nu de zak helemaal dichtgeplakt is kan deze getest worden. De twee spiraalslangen aan weerszijden van de plaat zijn via een t-stukje met elkaar en met de vacuümpomp verbonden. Beide aanvoerslangen in het midden boven en onder de plaat zijn aan elkaar gedraaid en verbonden aan een vacuümslang die de zak verlaat. Het eind van dit slangetje dat de epoxy moet opzuigen kan nu tijdelijk met een stoppertje dicht worden gemaakt.
De pomp stel ik zo in dat 90% van de lucht weggezogen wordt. Als alles goed is zal de zak steeds strakker rond het laminaat gezogen worden. Wellicht is dat nog niet direct het geval omdat er ergens een lekje zit. Dat hoor je vanzelf. Los dit op door ter plaatse een stukje terostat tape aan te brengen.
Nadat alle lekjes zijn gedicht ontstaat er een mooi vacuüm. De pomp draait maar 3 à 4 seconden per 3 à 4 minuten. Laat de pomp een half uurtje aan staan en kijk of er dan inmiddels een lek is ontstaan, bijvoorbeeld doordat de terostat ergens is weggezogen. - Injectieproces. Als de vacuümzak goed is bevonden kan het injectieproces starten. Let op de volgende zaken: Alle benodigdheden moeten klaarliggen: als het proces eenmaal loopt is het moeilijk om tijd vrij te maken. Genoeg handschoenen. Roerstaaf of mixer aan boormachine. Mengbekers met het juiste volume. Tabelletje met hoeveelheden hars en harder. Oude lap om je handen en spullen mee schoon te vegen. Genoeg hars en harder in een gemakkelijk gietende kan of fles. Zorg ervoor dat de bouwruimte tijdens het uitharden tenminste 20 graden Celsius is. Bereken eerst hoeveel epoxy er nodig is, en maak steeds batches aan van 1 kg. Stel de pomp in op 0.9 bar vacuüm tijdens het aanzuigen van de epoxy. Wanneer alle glas is volgezogen met epoxy kan het vacuüm iets minder hard, ik houd meestal ongeveer 0.5 bar aan.
- Uitharden. Tijdens het uitharden moet de vereiste minimum temperatuur zoals aangegeven in de datasheet van de epoxy worden aangehouden. Bij mij duurt het uitharden een uur of tien. Meestal doe ik echter de ene avond injecteren, en pas de volgende avond de boel uitpakken.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten